Niemal każdy z nas choć raz w życiu doświadczył mocnego, bolesnego skurczu mięśni. Najczęściej odczuć go można w łydkach, lecz wystąpić może również w innych mięśniach organizmu. Pozornie, skurcze mięśni takie nie mają żadnego związku z naszym trybem życia i ciężko je połączyć z którąkolwiek czynnością, jakie wykonujemy w ciągu dnia. Jednak przyczyn ich występowania może być wiele, od błahych, nie sprawiających problemów w leczeniu lub zapobieganiu po takie, które są konieczne do konsultacji lekarskiej bądź długofalowego leczenia.
Częstą przyczyną skurczów mięśni jest niedobór elektrolitów - głównie magnezu i potasu, lecz także zaburzenia w gospodarce wapnia czy żelaza mogą powodować zaburzenia w pracy mięśni. Do niedoborów tych prowadzi najczęściej źle zbilansowana dieta, nie zawierająca odpowiedniej ilości mikroskładników, co ujawnia się przy dłuższym okresie trwania. Uważać należy również na produkty powodujące słabsze wchłanianie czy też większe wydalanie składników – są nimi kawa, herbata oraz napoje energetyzujące.
Jeśli mowa o elektrolitach, należy zwrócić uwagę również na prawidłowe nawodnienie organizmu. Do prawidłowego funkcjonowania człowiek potrzebuje około 1,5 litra płynów dziennie. Pozwala to na odpowiednią dystrybucję substancji w organizmie. Jednak uważać należy również na zbyt dużą ilość wypijanej wody, gdyż może ona spowodować zwiększone wydalanie sodu (hyponatremia), co w konsekwencji również prowadzi do powstawania skurczów.
W diagnostyce skurczów pod uwagę należy brać również przyczyny wynikające z chorób lub zażywanych leków. Mogą być one objawem zaburzenia ukrwienia mięśni w wyniku przewlekłej niewydolności żylnej, miażdżycy, choroby zakrzepowo-zatorowej, nadciśnienia tętniczego. Przewlekłe skurcze mięśniowe są też jednym z powikłań cukrzycy, powodującej uszkodzenie naczyń krwionośnych.
Problemem jest również zła postawa lub zaburzenia w budowie mięśni prowadzące do zmiany w biomechanice ruchów. Nieprawidłowa praca grup mięśni prowadzi do włączenia przez organizm mechanizmów mających na celu zapobieganie urazom mięśni. Nadmiernie eksploatowane mięśnie powinny zostać rozluźniane - w celu ich odciążenia, a aktywować powinny się mięśnie agonistyczne (współpracujące) oraz antagonistyczne (wykonujące ruch przeciwny), które od teraz muszą kontrolować ruch.
Skurcz może powstawać tu na dwóch drogach. Po pierwsze mechanizm ten może nie zadziałać, co zamiast rozluźnienia spowoduje dalszą nadmierną pracę mięśnia, a w konsekwencji jego nadwyrężenie i skurcz. Po drugie, jeśli mechanizm zadziała i ten stan będzie trwał długo, mięśnie agonistyczne i antagonistyczne wykonując długotrwałą pracę, nie do końca zgodną ze swoją pierwotną funkcją, również zareagują skurczem wynikającym z przeciążenia.
Leczenie bolesnych skurczów mięśni powinno rozpocząć się od prawidłowej diagnostyki, gdyż przyczyny ich powstawania są bardzo zróżnicowane, przez co postępowanie powinno być odpowiednio dostosowane. Należy na pewno zadbać o prawidłowe nawodnienie organizmu, ograniczenie używek oraz zadbać o aktywność fizyczną. Z punktu widzenia rehabilitacji ocenić należy biomechanikę, aby możliwa była ocena poszczególnych mięśni oraz ich stanu napięcia. Pozwoli to na odpowiednie wzmocnienie lub rozluźnienie poszczególnych grup. Terapia manualna, masaż leczniczy oraz ćwiczenia powodują szybkie ustanie dolegliwości oraz zapobiegają powstawaniu skurczów w przyszłości.